صفر تا صد مواد معدنی
ژئوتوریسم معدنی (زمین گردشگری) در ایران
ایران این پهنه بزرگ زرخیز فرصت‌های بسیار مغتنم خدادادی را برای همه کارشناسان، برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان دلسوز پیش‌رو قرار داده است؛ در این راستا علاوه بر موقعیت مهم ژئواستراتژیک و گذرگاهی و موقعیت چهارفصل و فرهنگ غنی، وجود معادن و ذخایر عظیم طبیعی به‌خصوص در دهه‌های اخیر امکان ژئوتوریسم را در کشور فراهم کرده است. رتبه پنجم جهانی در حوزه معدن از این منظر مولفه بسیار مهمی در این شرایط به شمار می‌رود. در این حوزه تنها در گردشگری معدنی ظرفیت‌های بالای اشتغال و خلق سرمایه وجود دارد که شاهدیم مورد توجه کشورهای معدن‌خیز جهان قرارگرفته است و ممالک زیادی از این ظرفیت شناخته‌شده به‌عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه‌های خود جهت جذب توریست و سرمایه‌گذار بهره می‌برند.
طرح گردشگری معدنی ابتدا در بخش معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح و اقدام به بررسی معادن دارای پتانسیل گردشگری شد و در همین راستا معادنی که مستعد اجرای طرح یادشده بودند شناسایی شدند. در طرح‌های توجیهی معادن، هزینه بازسازی معدن به عنوان یک پارامتر اصلی درنظر گرفته شده است. سالانه 12 درصد از حقوق دولتی دریافتی معادن، به سازمان منابع طبیعی بابت بازسازی معادن پرداخت می‌گردد.
اگر میخواهید بدانید ژئوتوریسم ،ژئوسایت و زمین گردشگری چیست مقاله ژئوتوریسم یا زمین گردشگری را مطالعه کنید.
در ادامه تعدادی از معادن ایران که دارای ویژگی ژئوتوریسمی هستند معرفی می‌شوند و به زمین گردشگری در ایران میپردازیم.
معدن نمک پاده-گرمسار
منطقهی گرمسار كه ميزبان بزرگ‌ترين معادن و تونل‌های نمک در منطقهی خاورميانه است، در حال حاضر ۴۰ تونل نمک را در خود جای داده است و سهم عمده‌ای از استخراج نمک در كشورمان، در اين منطقه صورت می‌گيرد. تونل نمکی گرمسار یکی از معدن‌های خارق‌العاده نمک در ایران است که تورهای طبیعت‌گردی بسیاری برای بازدید از آن برگزار می‌شود.
پاده، روستایی از توابع بخش آرادان شهرستان گرمسار در استان سمنان است و آنچه سفر به روستای پاده، را از بقيه جاذبه‌های گردشگری منطقه متمايز می‌كند، وجود تونل‌های بزرگ نمک در اين منطقه است. معدن کوهدشت در جنوب شرقی گرمسار و در شرق تهران واقع و جز سازند قم است. این معدن محل بالا آمدن گنبد نمکی با پوشش گچ و نمک است. در داخل این گونه گنبدهای نمکی محل گیر افتادن نفت (تله‌های نفتی) است.
معدن پتاس خور
مجتمع پتاس خوروبیابانک اولین تولید کننده پتاس در ایران و دارای بزرگترین ذخایر املاح تبخیری در خاورمیانه می باشد. این مجتمع درکویر مرکزی ایران و در فاصله ۴۵۰ کیلومتری شرق مرکز استان اصفهان و حدفاصل ۳۰ کیلومتری شهرستان خوروبیابانک واقع شده است و با هدف توليد سالانه پنجاه هزار تن كلرید پتاسيم بعنوان كود شيميايي و سیصد هزار تن كلرید سديم جهت مصارف پتروشيمي، خوراكي و داروئي و سی هزار تن هيدروكسيد منيزيم به بهره برداری رسیده است.
مجموعه گردشگری مجتمع پتاس داری جاذبه‌های گردشگری فراوان جهت جذب تورهای گردشگری معدنی، ژئوتوریسم و توریسم سلامت و همچنین پذیرای علاقمندان سفر به کویر مرکزی ایران می‌باشد. این مجموعه شامل دهکده نمکی، بوستان ﭘﺘﺎس، مزرعه تشتاب، مزرعه بهشتی و مزرعه کمال آباد است.
معدن سرب نخلک
معدن «نخلک» واقع در استان اصفهان براساس مصوبه‌ی سال 1388 هیئت دولت قرار است به نخستین «موزه – معدن» ایران تبدیل شود. دوهزار سال است که از معدن نخلک یا معدن «نخل زرو» سرب و نقره استخراج می‌شود. سرب از این معدن از زمان‌های باستان و در دوره‌های متعدد و حتی در شکل‌های مختلف برداشت می‌شد و تأیید این ادعا را می‌توان ابزارهای چوبی و آهنی و توبره‌های چرمی دانست که در بیش از 250 کارگاه قدیمی این معدن پیدا شده است.
معدن نخلک اصفهان مانند «جواهری در قلب کویر» است. این معدن به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین معادن جهان با داشتن همه‌ی وجوه با ارزش دیرین‌شناسی، علمی، زیبایی‌شناسی و انسانی یک معدن، استعداد و استحقاق فوق‌العاده‌ای برای تبدیل شدن به یک ژئوسایت تمام عیار و پرکشش را دارد.
معدن سرب و روی انگوران
معدن سرب و روی انگوران و کارخانه تولید سرب و روی انگوران بزرگترین تولیدکننده سرب و روی ایران و بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه است و اولین معدن گردشگری ایران، مالک معدن سرب و روی انگوران شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و کارخانه تولید سرب و روی دندی شرکت کالسیمین است. معدن سرب و روی انگوران واقع در شهرستان ماهنشان و در ۱۳۵ کیلومتری غرب شهر زنجان واقع شده‌است و یکی از جاذبه های زمین گردشگری در ایران است.
معدن طلای موته
معدن طلای موته در رشته كوههای شمال غربی میمه در شهرستان شاهین شهر و میمه استان اصفهان قرار دارد. مطالعات نشان می‌دهد كه حدود چهار هزار سال قبل، این معدن طلا مورد بهره برداری سطحی و محدود قرار گرفته بوده است. كاوشهای باستان شناسی در منطقه با كشف ابزارهای قدیمی استخراج این حقیقت را ثابت كرده است. در موته كارگاه‌های قدیمی كه نشان‌دهنده استخراج طلا در دوره‌های گذشته است در حوزه‌ای به وسعت 100 كیلومتر مربع وجود دارد. در دوره قاجاریه بویژه در زمان امیر كبیر، اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلا به عمل آمد و از معدن طلای موته در این دوره بهره برداری شد.
معدن زغال‌سنگ البرز مرکزی
تاریخچه عملیات اکتشافی در حوزه البرز مرکزی که بیش از ۳۰ هزار کیلومتر مربع از سطح استان مازندران را در بر میگیرد به حدود ۷۸ سال بالغ می‌گردد.
نخستین عملیات اکتشافی در این حوزه وسیع در سال ۱۳۱۴ به هنگام احداث خطوط راه آهن سراسری در زیرآب صورت گرفت که منجر به بهرهبرداری از معدن کنیجکلا در این منطقه گردید و متعاقب آن نیز عملیات اکتشافی دیگری در محدوده فوق انجام شد که نهایتاً در سال ۱۳۵۰ به بهرهبرداری قسمتی از معدن کارمزد در این حوالی انجامید.
درصورت علاقه پس از مطالعه در مورد زمین گردشگری در ایران میتوانید به مطالعه مقاله ژئوتوریسم معدنی در جهان نیز بپردازید.